Puan
Rubangki Binti Mabok berasal dari Kampung Guoman, Kudat. Memiliki Kemahiran
Tenunan Asli Rungus sejak kecil melalui warisan orang tuanya. Ketika berusia 12
tahun beliau sudah pandai memproses benang secara tradisional yang diperbuat
daripada kapas dan boleh menenun pakaian tradisi suku kaum Rungus iaitu yang
dinamakan pakaian Rungus atau tenunan Rungus.
Walaupun
menenun merupakan aktiviti sambilan namun masa terluangnya lebih banyak diisi
dengan kerja-kerja menenun. Beliau menerima tempahan yang datang dari pelbagai
masyarakat sama ada dari kaum Rungus sendiri atau lain-lain keturunan, tempahan
individu atau jabatan-jabatan seperti Jabatan Kebudayaan, Pelancongan, Muzium,
Perbadanan Kemajuan Kraftangan Malaysia dan agensi-agensi lain yang berkenaan.
Rumah
kediamannya adalah merupakan bengkel tetap, di situ tersedia segala peralatan
menenun seperti key tenunan, tempat proses benang dan peralatan lain yang
diperlukan. Beliau sentiasa bersama dengan alat tenunannya dan mengumpul produk
hasil tenunan dari masa ke semasa.
Bertitik
dari minat dan usahanya dalam bidang kraf telah mendapat peghargaan daripada
pihak Perbadanan Kemajuan Kraftangan Malaysia. Pada tahun 1990, telah
dianugerahkan Adiguru Kraf Tenunan Rungus. Beliau juga sering mendapat undangan
untuk demonstrasi tenunan Rugus dalam sesuatu sambutan peringkat kebangsaan atau
peringkat negeri. Walaupun Puan Rubangki tidak boleh menulis dan membaca namun
kemahiran dan kesungguhan beliau boleh mengetengahkan kemahiran seni tenun
untuk dimanfaatkan kepada generasi kini khususnya dalam sumbangan memartabatkan
kebudayaan masyarakat Sabah.
Dilahirkan
pada tahun 1941 di Kampung Guamon, Kudat, Sabah. Beliau dibesarkan dalam
keluarga petani dan mempelajari kemahiran menenun daripada ibunya sejak remaja
lagi. Asal kapas menjadi benang, dari benang ditenun dibuat kain, begitulah
bidalan yang dipraktikkan oleh Rubangki dalam usaha meneruskan kegiatan menenun
kain Rungus ini. Beliau memintal dan menghasilkan sendiri benang untuk
kerja-kerja menenun. Pokok kapas yang hidup subur di sekitar kampung beliau
ketika itu menjadi sumber utama untuk mendapatkan benang.
Setelah
berkahwin, Rubangki terus melakukan kerja-kerja menenun bagi membantu menambah
pendapatan keluarga. Suami beliau banyak membantu mengutip kapas-kapas dan
kemudian dibawa pulang untuk diproses dan dipintal menjadi benang. Sebelum
warna sintetik diperkenalkan, Puan Rubangki menggunakan bahan semula jadi untuk
mewarna benang. Kesungguhan beliau mengusahakan tenun ini menjadi contoh kepada
penduduk setempat. Kain tenunan Rungus biasanya dijadikan pakaian yang
dilengkapi dengan hiasan lain seperti selendang atau manik-manik. Ia dipakai
semasa majlis perayaan, perkahwinan atau upacara-upacara adat yang disambut
oleh suku kaum Rungus.
Dalam
memastikan seni warisan ini terus berkembang, beliau menurunkan kemahiran
menenun kain Rungus ini kepada anak perempuan beliau sendiri dan juga
penenun-penenun muda di sekitar Kudat. Bagi menghargai jasa dan sumbangan
beliau mengembangkan seni tenunan Rungus, pada tahun 1990 Kraftangan Malaysia
telah melantik beliau sebagai Adiguru Kraf Tenunan Rungus.
Ketokohan,
Kreativiti, Pengalaman dan Sumbangan Puan Rubangki dalam Kraf Tenunan Asli
Sabah (Rungus)
Puan
Rubangki dilahirkan dalam keluarga yang mahir menghasilkan Tenunan Rungus. Ibunya
merupakan seorang penenun kain tradisi masyarakat Rungus yang terkenal dan
telah mendidik beliau sejak kecil lagi dalam bidang kemahiran ini.
Walaupun
tidak pernah mendapat pendidikan formal, kreativiti dan kesungguhan beliau
dalam mengusahakan Tenunan Rungus telah meletakkan beliau di antara penenun
kain tradisi Sabah yang disegani.
Beliau
berkemahiran membuat rekaan motif sendiri untuk kain-kain yang ditenun. Setiap
motif dan reka corak Puan Rubangki berdasarkan alam semulajadi terutamanya
tumbuh-tumbuhan dan binatang.
Proses
menghasilkan rekaan bermula apabila beliau duduk menenun. Beliau melakar reka
corak dan motif melalui imaginasi yang kemudian digambarkan terus melalui
benang-benang yang ditenun.
Keistimewaan
tenunan beliau terletak pada aspek kehalusan dan kepelbagaian reka corak. Reka
corak ini diwarisi daripada ibunya secara turun temurun dan ia tersimpan dalam
pemikiran beliau (tidak dicatat atau dilakar di dalam buku).
Antara
motif-motif yang memperlihatkan identiti kain tenunan Puan Rubangki seperti
motif kinodut-kodut (motif kena cubit), binugang (burung), inugarang (biawak
kecil), kinulit (kulit kayu) linapung (ular sawa) dan mansimong (hantu).
Secara
tradisi, untuk menghasilkan sehelai kain rungus, Puan Rubangki perlu
menyediakan benang untuk ditenun. Puan Rubangki mengutip kapas yang ditanam dan
kemudian dipintal menjadi benang. Benang-benang ini kemudiannya diwarna
menggunakan warna semulajadi yang diperolehi dari daun tarum, kulit kayu sepang
dan kunyit.
Tenun rungus
biasanya dijadikan sebagai pakaian lelaki dan wanita rungus terutama semasa
ketika menyambut acara keagamaan, perayaan, dan majlis perkahwinan.
Beliau juga
mahir menghasilkan Tenunan Mugah yang terkenal dari suku kaum Irranun di Sabah.
· Pameran dan demonstrasi sempena Pesta Keamatan di Kota Kinabalu,
Sabah.
· Pameran dan Promosi sempena Fiesta Muzium Sabah
· Pameran di Universiti Sabah Malaysai.
Beliau
turut menyumbang jasa dalam mengekal seni tenunan ini. Beliau memberi tunjuk
ajar kepada penduduk setempat dan juga individu yang berminat
Diiktiraf
sebagai Adiguru Kraf Tenun Rungus pada tahun 1990 atas sumbangan dan kecemerlangan
beliau dalam bidang tenunan Rungus.
No comments:
Post a Comment